To knot or not to knot ?
Het knotseizoen is vol aan de gang en dus slingerde ik de laatste weken regelmatig van knot naar knot om deze te ontdoen van al zijn takken. Wat daarna overblijft is een kale, triestige stam met enkele korte gesteltakken. Meestal zijn dit bomen die in het verleden stevig terug gesnoeid zijn omdat ze te groot werden voor de tuin of te veel schaduw gaven. Veel mensen beseffen niet dat ze hun boom op die manier eigenlijk sterk verminkt hebben en ze ook in de toekomst zullen vasthangen aan een wederkerend onderhoud om uitbreken van zwaardere takken op de knot te voorkomen. Vaak heb ik dan ook een dubbel gevoel bij het aanzien van deze misvormde bomen.
Knotbomen bewijzen echter al vele eeuwen dat ze ook zeer waardevol kunnen zijn. Zo werden ze vroeger vaak aangeplant als windscherm of grensaanduiding van percelen en werden ze tegelijkertijd gebruikt als productieboom voor brandhout of geriefhout. Zo werd er met de 5-jaarlijkse houtoogst van schietwilg bijvoorbeeld klompen gemaakt of rieten manden en van het hout van es werden stelen gemaakt voor allerlei gereedschap. Na de 2de wereldoorlog volgde een sterke mechanisering van de landbouw en werd er door de boeren minder omgekeken naar deze multifunctionele knotbomen, waardoor ze stilletjes aan wat uit ons landschap verdwenen en ook hun functie vergeten werd.
Maar ook vandaag kunnen knotbomen nog sterk bijdragen aan ons klimaat. Zo vormen rijen knotbomen stapstenen voor heel wat dieren die hun weg zoeken van natuurgebied naar natuurgebied. Daarnaast herbergen ze vaak een grote diversiteit aan insecten en trekken ze op die manier weer vogels aan. De holtes in knotbomen worden gebruikt als nest- of schuilplaats door vele soorten vogels zoals bijvoorbeeld de steenuil, maar ook vleermuizen en marters vinden hun weg er naartoe. Bladeren en takken die op de knot blijven liggen verteren naar humus en zijn een ideale voedingsbodem voor allerlei planten, mossen en schimmels. Fantastisch waardevol voor de biodiversiteit dus, zo’n rij knotbomen. En ook voor productie van brandhout bewijzen ze in tijden van energiecrisis terug hun nut.
Belangrijk is dan wel dat ze op een juiste manier beheerd worden, zodat de biodiversiteit en ook wij er optimaal van kunnen profiteren. To knot or not to knot? Een rij knotbomen tussen de velden correct beheren met héél veel plezier, maar bij het herknotten van verminkte bomen in tuinen zal mijn bomenhart toch altijd een beetje pijn doen.
